تصمیم گیری فرآیند انتخاب بهترین مسیر عملی از میان مجموعه ای از گزینه های جایگزین برای دستیابی به یک هدف یا اهداف مورد نظر است. این فرایند شامل چهار مرحله به هم مرتبط و وابسته است: اکتشافی (جستجوی جایگزین های بالقوه)، حدس و گمان (شناسایی عوامل مؤثر بر مشکل تصمیم گیری)، ارزیابی (تجزیه و تحلیل و مقایسه مسیرهای اقدام جایگزین) و انتخابی (انتخاب نهایی بهترین روش عمل).
هدف نهایی تصمیمگیری یافتن گزینه‌ای است که تصور می‌شود در مقایسه با سایر گزینه‌ها، هدف مسئله تصمیمگیری را به نحو رضایت‌بخشی برآورده می‌کند.
انواع تصمیم گیری
به صورت کلی میتوانیم انواع روش های تصمیم گیری را ببه شش دسته زیر تقسیم کرد:
- برنامه ریزی شده و غیر برنامه ریزی شده
- معمول و استراتژیک
- سازمانی و شخصی
- فردی و گروهی
- تاکتیکی و عملیاتی
- اصلی و جزئی
اگر مدید هستید یکی از مهمترین دغدغه شما احتمالا این هست که به گونه‌ای تصمیم گیری نمایید که بیشترین سود پایدار را در کمترین زمان ممکن با صرف کمترین هزینه کسب نمایید؛
یکی از مهمترین پیش نیازهای رسیدن به این هدف آن است که دانش مدیریت کافی داشته باشید تا در زمان تصمیمگیری پارامترهای کافی را در طول زمان مدنظر قرار دهید؛
پیشنهاد ما به شما شرکت در دوره‌های عالی مدیریت (MBA-DBA) سازمان مدیریت صنعتی هست، برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه دوره MBA در اصفهان مراجعه نمایید.
انواع تصمیم گیری مدیریتی
تصمیمات مدیریتی را می توان به دسته های زیر طبقه بندی کرد:
۱. تصمیمات برنامه ریزی شده و غیر برنامه ریزی شده
به گفته هربرت سایمون، تصمیمات برنامه ریزی شده با مشکلات روتین و تکراری مرتبط هستند . اطلاعات مربوط به این مشکلات به آسانی در دسترس است و با استفاده از روش های از پیش تعیین شده قابل پردازش است.
این تصمیمات تأثیر کوتاه مدت دارند و نسبتاً ساده هستند و معمولاً در سطوح مدیریتی پایین‌تر گرفته می‌شوند . قوانین و رویه های تصمیم گیری برای ساده سازی فرآیند تصمیم گیری و صرفه جویی در زمان وجود دارد .
فکر و قضاوت کمی لازم است، زیرا تصمیم گیرنده راه حل های از پیش تعیین شده را دنبال می کند. برای مثال، برخورد با یک کارمند دائماً تأخیر می‌تواند از طریق رویه‌های تعیین‌شده حل شود.
از سوی دیگر، تصمیمات غیربرنامه‌ریزی شده به مشکلات منحصربه‌فرد یا غیرعادی می‌پردازند که مستلزم سطح بالایی از قضاوت اجرایی و توجه است . هیچ راه حل آماده ای برای چنین مشکلاتی وجود ندارد، زیرا نیاز به رویکردهای خلاقانه و متفکرانه دارد . نمونه هایی از تصمیمات برنامه ریزی نشده شامل معرفی یک محصول جدید یا تعیین مکان یک کارخانه است. این تصمیمات معمولاً توسط مدیران سطوح بالاتر گرفته می شود.
۲. تصمیمات معمول و استراتژیک
دو نوع تصمیم در یک سازمان وجود دارد : تصمیمات معمول (یا عملیاتی) و تصمیمات استراتژیک (یا سیاست) . تصمیمات روتین ماهیتاً تکراری هستند و تأثیر کوتاه مدت دارند، عمدتاً در مورد عملیات روزانه بوده و آنها معمولاً در سطوح پایین‌تر مدیریت، با استفاده از رویه‌های تعیین‌شده برای اطمینان از رسیدگی سریع و کارآمد ساخته می‌شوند. به عنوان مثال، یک سرپرست ممکن است تصمیمات معمولی در مورد پرداخت اضافه کاری کارکنان بگیرد.
از سوی دیگر، تصمیمات استراتژیک شامل تعهدات بلندمدت و سرمایه گذاری های قابل توجه است که بر آینده کل سازمان تأثیر می گذارد. این تصمیمات نیاز به بررسی و قضاوت دقیق دارند و معمولاً در سطوح بالاتر مدیریت اتخاذ می شوند. نمونه هایی از تصمیمات استراتژیک شامل راه اندازی یک محصول جدید، انتخاب مکان برای یک کارخانه جدید ، یا اجرای تغییرات عمده سازمانی است.
۳. تصمیمات سازمانی و شخصی
تصمیمات سازمانی توسط مقامات در مقام تخصیص دهنده منابع برای سازمان اتخاذ می شود . این تصمیمات مبتنی بر قضاوت و تجربه صحیح است و می تواند به افراد دیگر در سازمان تفویض شود. تصمیمات سازمانی تأثیر مستقیمی بر عملکرد سازمان و نتایج آن دارد.
از طرفی تصمیمات شخصی توسط مدیران به صورت فردی گرفته می شود و قابل تفویض نیست. این تصمیمات مربوط به مسائلی است که مستقیماً بر زندگی شخصی آنها تأثیر می گذارد، مانند تصمیم گیری برای ازدواج یا ثبت نام کودکان در یک مدرسه شبانه روزی.
در حالی که تصمیمات شخصی ممکن است پیامدهایی برای مدیر فردی داشته باشد ، ممکن است به طور غیرمستقیم بر سازمان نیز تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، تصمیم یک مدیر اجرایی برای بازنشستگی پیش از موعد می تواند تأثیر مستقیمی بر آینده شرکت داشته باشد .
۴. تصمیمات فردی و گروهی
تصمیمات فردی توسط یک فرد بر اساس اطلاعات موجود اتخاذ می شود . این تصمیمات ممکن است شامل تجزیه و تحلیل متغیرهای مختلف باشد، اما اغلب ساده هستند. با این حال، در شرایط خاص، تصمیمات مهمی ممکن است به طور جمعی توسط یک گروه گرفته شود.
تصمیمات گروهی توسط تیمی از افراد که برای این منظور تشکیل شده اند، اتخاذ می شود ، مانند تصمیمات اتخاذ شده توسط هیئت مدیره یا یک کمیته . این تصمیمات معمولاً برای سازمان حیاتی هستند. تصمیمگیری گروهی اغلب منجر به نتایج واقعی‌تر و متعادل‌تر می‌شود ، زیرا دیدگاه‌های متفاوتی در نظر گرفته می‌شود.
تشویق تصمیمگیری مشارکتی می‌تواند یک رویکرد سازمانی مثبت باشد، اما ممکن است منجر به تاخیر شود و می‌تواند رفع مسئولیت چنین تصمیم‌هایی را پیچیده‌تر کند .
۵. تصمیمات تاکتیکی و عملیاتی
تصمیمات تاکتیکی بر چگونگی انجام کارها برای دستیابی به اهداف استراتژیک تمرکز دارند . آنها کوتاه مدت هستند و معمولاً شامل اقدامات خاصی هستند که به دستیابی به اهداف گسترده تر تعیین شده توسط مدیریت بالاتر کمک می کند . به عنوان مثال، شرکتی که تصمیم به کمپین بازاریابی برای افزایش فروش در سه ماهه آینده می گیرد، تصمیمی تاکتیکی می گیرد.
این تصمیمات معمولاً توسط مدیران میانی گرفته می شود و به این منظور است که اطمینان حاصل شود که عملیات روزانه با استراتژی کلی همسو می شود.
از سوی دیگر، تصمیمات عملیاتی با فعالیت‌های معمول لازم برای اداره یک سازمان سروکار دارند . آنها بسیار کوتاه مدت هستند، اغلب به صورت روزانه یا هفتگی ساخته می شوند و شامل فرآیندها و رویه های خاصی هستند.
به عنوان مثال، مدیری که در مورد برنامه کاری روزانه کارکنان تصمیم می گیرد یا به شکایات مشتریان رسیدگی می کند، تصمیمات عملیاتی می گیرد. این تصمیم‌ها معمولاً توسط مدیران یا سرپرستان سطح پایین‌تر گرفته می‌شود که اطمینان حاصل می‌کنند که همه چیز به‌طور روزانه روان و کارآمد پیش می‌رود.
۶. تصمیمات اصلی و جزئی
تصمیمات مهم ، انتخاب های مهمی هستند که می توانند تاثیر طولانی مدت بر زندگی ما داشته باشند . به عنوان مثال، تصمیم گیری در مورد مسیر شغلی، انتخاب شریک زندگی یا خرید خانه تصمیمات اصلی هستند. این تصمیمات اغلب نیاز به تفکر دقیق، تحقیق و گاهی مشاوره از سوی دیگران دارند، زیرا می توانند آینده ما را به شیوه های عمیقی تحت تاثیر قرار دهند.
از سوی دیگر، تصمیمات جزئی ، انتخاب های کوچکتری هستند که بیشتر و با تأمل کمتری انجام می دهیم. مثال‌ها عبارتند از چه چیزی برای شام بخوریم، چه لباسی بپوشیم یا چه فیلمی را تماشا کنیم. این تصمیمات معمولاً تأثیر کوتاه مدت دارند و اغلب می توانند بدون عواقب زیادی تغییر کنند.
برای تصمیم گیری های اصلی، عاقلانه است که زمان بگذارید، اطلاعات جمع آوری کنید و پیامدهای بلندمدت را در نظر بگیرید. برای تصمیمات جزئی، اغلب بهتر است سریع انتخاب کنید و ادامه دهید و انرژی ذهنی را برای تصمیم گیری های مهمتر در زندگی ذخیره کنید.
انواع تصمیم گیری – سوالات متداول
تصمیم گیری چیست؟
تصمیم گیری فرآیند انتخاب بهترین مسیر عمل از مجموعه ای از گزینه های جایگزین برای دستیابی به هدف یا هدف مورد نظر است.
چرا تصمیم گیری مهم است؟
تصمیم گیری موثر می تواند به بهبود حل مسئله، افزایش کارایی و ایجاد نوآوری کمک کند. همچنین می تواند به بهبود نتایج انتخاب ها کمک کند.
چند نوع تصمیم گیری وجود دارد؟
انواع مختلف تصمیم گیری شامل تصمیمات برنامه ریزی شده و غیر برنامه ریزی شده، تصمیمات فردی و گروهی، تصمیمات سازمانی و شخصی، و تصمیمات معمول و استراتژیک است.
عقلانیت محدود در تصمیم گیری چیست؟
عقلانیت محدود مفهومی است که تصمیم گیرندگان در محدوده دانش و توانایی های شناختی خود عمل می کنند. تصدیق می کند که در حالی که هدف افراد تصمیم گیری منطقی است، توانایی آنها برای انجام این کار توسط اطلاعات و زمان موجود محدود می شود.
تفاوت های فرهنگی چگونه بر تصمیم گیری تأثیر می گذارد؟
تفاوت‌های فرهنگی می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی بر سبک‌های تصمیمگیری، ارتباطات و ارزشی که برای تصمیمگیری فردی در مقابل گروهی گذاشته می‌شود، تأثیر بگذارد. درک زمینه های فرهنگی برای تصمیم گیری موثر در یک محیط جهانی شده مهم است.
