درست است که رفتار نوجوان شما غیرقابل پیش بینی و مبهم است ولی شما باید نشانه های رفتار پرخطر را در فرزندتان به خوبی بشناسید تا بتوانید از بسیاری از آسیب هایی که نوجوانتان را تهدید می کند، زود هنگام و به موقع پیشگیری کنید.

شما به عنوان پدر و مادری که فرزند نوجوان دارد نیاز دارید نشانه های هشداردهنده مصرف مواد را در نوجوان به خوبی بشناسید. این موضوعی نیست که شما به سادگی از کنار آن رد شوید زیرا آمار نشان می دهد حدود نیمی از معتادان کشور، مصرف مواد را بین ۱۵ تا ۲۲ سالگی آغاز کرده اند.

دانستن چند نکته درباره علائم هشداردهنده ی اعتیاد فرزندان، ‌شما و فرزندتان را از این دام محفوظ می دارد.

دل نوشته های یک مادر از کمرویی و عدم اعتماد به نفس فرزندش

باید مادر باشی تا بدانی وقتی معلم فرزندت از کمرویی و اعتماد به نفس نداشتن فرزندت صحبت می کند، چه حالی به تو دست می‌دهد. اول از همه و مثل همیشه خودت را مقصر می‌دانی و شروع می‌کنی به جست‌وجوی گذشته‌ی فرزندت.

چه کاری انجام داده‌ام که او اعتماد به نفس صحبت کردن و پاسخ دادن به سوالات معلمش را ندارد. شاید نباید هر کجا که می‌رفتیم به جای او صحبت می‌کردم. شاید باید می‌گذاشتم خودش از حقش دفاع کند تا امروز با این مشکل مواجه نباشم.

وقتی به نتیجه نمی‌رسی. شروع می‌کنی به مقصر کردن دیگران. حتما معلمش بلد نیست با او ارتباط بگیرد. همسرم همیشه از او ایراد می‌گیرد و تا این بچه لب به سخن باز می‌کند، او را کنترل می‌کند و هزاران شاید دیگر.

در آخر با فرزندت سر ناسازگاری می‌گذاری و می‌گویی دیگر من نیستم. خودت باید از پس کارهایت بربیایی. تا چه زمانی مگر من هستم که بخواهم تو را حمایت کنم و فردای آن روز، بچه را با کوله باری از اضطراب روانه‌ی مدرسه می‌کنی.

وقتی تمام این مسیرها را طی کردی و نتیجه‌ی مطلوبت را نگرفتی، می‌گویی: «کمرویی و پایین بودن اعتماد به نفس فرزندم، مشکلی حل ناشدنی است».

به عنوان مادری که مدتی با موضوع کمرویی و عدم اعتماد به نفس فرزندش مواجه بوده است به شما می‌گویم: «صبور باش. گره‌ی این مشکل به دست تو و کسانی که تو را در این مسیر یاری خواهند کرد باز خواهد شد؛‌ به شرط آنکه نشانه‌های کمرویی را بشناسی، علت آن را در فرزندت کشف کنی و با بکارگیری چند راهکار، آن را حل کنی».

آمار نشان می دهد حدود نیمی از معتادان کشور، مصرف مواد را بین ۱۵ تا ۲۲ سالگی آغاز کرده اند.

نشانه های هشداردهنده مصرف مواد در نوجوان را با نشانه های بلوغ اشتباه نگیرید.

اگر فرزند شما جمع‌گریز است، نوسان خلق دارد، ساعتی از شادی در پوست خود نمی‌گنجد و ساعتی بعد چنان در ماتم و غم فرو می رود که انگار خدای ناکرده عزیزی را از دست داده است، ‌با شما اختلاف نظر دارد و ساعت ها بر سر موضوعی بحث می‌کند،  به معنای آن نیست که او گرایش به مصرف مواد پیدا کرده است و او تغییرات خلقی طبیعی دوران نوجوانی را طی می‌کند.

زمانی شما بایستی احساس خطر کنید که نوجوانتان رفتارهای غیرطبیعی از خودش بروز دهد. برای آنکه شما بدانید چه نوع رفتاری طبیعی نیست باید به ویژگی‌های رشدی دوران نوجوانی فرزند خودتان واقف باشید تا بتوانید بین نشانه‌ های هشداردهنده مصرف مواد در نوجوان با نشانه های بلوغ تمایز قائل شوید.

چه نوع تغییر رفتاری و احساسی از نشانه های هشدار دهنده مصرف مواد در نوجوان شما محسوب می‌شود؟

نوجوان شما به تازگی قوانین خانه را نقض می‌کند،‌ دیر به خانه می‌آید، ‌به شدت بدخلق است و با خشونت با خواهر و برادر و سایر اعضای خانواده رفتار می‌کند. دائما درخواست پول دارد و در صورتی که به خواسته‌اش جواب مثبت داده نشود،‌ قشقرق به پا می‌کند. فراموشی‌های مکرر، غیبت از مدرسه و درگیری با مسئولان مدرسه و خستگی مداوم از دیگر رفتارهایی است که او از خودش بروز می‌دهد.

چشمانش قرمز است، اشتهایش تغییر کرده است، ‌پیوسته عطسه می‌کند و گفتاری بسیار سریع یا آهسته دارد.

این تغییرات رفتاری را می‌توان نشانه های هشداردهنده مصرف مواد در نوجوان دانست. قطعا شما با مشاهده‌ی یکی از این رفتارها در نوجوانتان نمی‌توانید بگویید که او معتاد شده است و باید چند نشانه به مدت چند روز دوام داشته باشد؛ بنابراین باید سعی کنید استراتژی‌های رفتاری صحیحی را در پیش بگیرید تا فرزندتان را از سقوط در پرتگاه اعتیاد نجات دهید.

درباره ی مواد مخدر و اعتیاد با نوجوان خود صحبت نکنید.

اگر فکر می‌کنید صحبت کردن درباره  مواد مخدر و اعتیاد،  فرزندتان را کنجکاو خواهد کرد، ‌اشتباه می‌کنید  زیرا فرزند شما مدام در معرض اطلاعات مختلف قرار می‌گیرد و این شما هستید که باید انتخاب کنید آیا دوست دارید به عنوان منبعی آگاه، ‌به فرزندتان اطلاعات لازم را بدهید یا اجازه دهید تا دیگران و دوستانش با اطلاعات نادرست او را گمراه کنند.

زمانی که قرار باشد فرزند شما درباره‌ی مصرف مواد مخدر از دوستانش بشنود، خواهد شنید که مصرف مواد به قدری آرامبخش و لذت بخش است که او را روی ابرها می‌برد.

بنابراین پیش از آنکه فرزند نوجوانتان روی ابرها برود ، دست به کار شوید و به او بگویید مصرف مواد پس از ایجاد یک لذت موقتی، سلول‌های مغز را از بین خواهد برد و قدرت تفکر تو را زایل می‌کند.

۷ نکته برای صحبت کردن درباره اعتیاد با فرزندتان

هنگام صحبت کردن با نوجوان درباره مصرف مواد مخدر و اعتیاد، ‌این نکات کلیدی را مد نظر قرار دهید:

۱. از چه سنی درباره‌ی مواد مخدر با فرزندم صحبت کنم؟

سال‌های میانی دبستان و پیش از شروع دوران نوجوانی بهترین زمانی است که می‌توانید با فرزند خود درباره‌ی اعتیاد صحبت کنید. با توجه به اینکه در این رده سنی هنوز شروع به استقلال‌طلبی نکرده است، حرف شما برایش حکم قانون نانوشته دارد و بهتر آن را می‌پذیرد. اگر فرزند شما به نوجوانی و جوانی رسیده است، هنوز برای صحبت‌کردن دیر نیست. فرصت‌ها را دریابید و از هر فرصتی برای صحبت با فرزندتان بهره ببرید.

۲. تفاوتی بین دختر و پسر وجود ندارد.

اگر چه این دیدگاه شکل گرفته است که پسران بیشتر در معرض خطر هستند ولی باید بدانید اگر چه در سال‌های قبل فقط پسرها بودند که در معرض دام اعتیاد قرار می‌گرفتند؛ اما این روزها موضوع فرق کرده است و الگوی مصرف مواد تغییر کرده است و آسیب اعتیاد، دختر ما را به اندازه‌ی پسرمان تهدید می‌کند.

۳. راجع به اعتیاد زیاد بدانید.

هر چقدر اطلاعات شما کامل‌تر باشد، کمتر با مشکل مواجه خواهید شد. کتاب بخوانید، در اینترنت جستجو کنید، سوالاتتان را از متخصصان بپرسید. شماره ۰۹۶۲۸ خط ملی اعتیاد را به خاطر بسپارید تا بتوانید درخواست کمک تخصصی کنید.

۴. قاطع و محکم از موضع خود درباره اعتیاد صحبت کنید.

محکم و با اطمینان به فرزندتان بگویید که با مصرف مواد مخدر موافق نیستید.  نوجوانانی که این پیام را به صورت واضح و قاطع از والدین خود دریافت می‌کنند، کمتر به سمت مصرف مواد مخدر می‌روند. از موضع خود در عمل هم حمایت کنید. برای مثال اجازه ندهید که برای خانه، قلیان خریده شود.

۵. منصفانه سخن بگویید.

اگر به صورت وحشت‌زده درباره‌ی مصرف مواد صحبت کنید و عواقب آن مانند کارتن خوابی را برای نوجوان شرح دهید؛  بیشتر باعث خنده‌ی او شده‌اید زیرا او موقعیت تشریح شده توسط شما را با وضعیت سرخوشی دوستانش مقایسه می‌کند و متحمل آسیب‌های زیادی می‌شود. بنابراین منصفانه و براساس داده‌ها و اطلاعات صحیح با نوجوان صحبت کنید.

۶. به نوجوان یاد دهید باید مسئولیت انتخاب‌هایش را بپذیرد.

وقتی موضعتان در برابر مواد مخدر را مشخص کردید و این انتخاب را برای او در نظر گرفتید که خودش گزینه‌ی درست را برگزیند، مسئولیت تصمیم‌گیری درست یا اشتباه را به عهده‌ی خود او گذاشته‌اید و از بروز لجبازی پیشگیری کرده‌اید.

۷. جملات خوب را برای گفتگو درباره‌ی اعتیاد انتخاب کنید.

به فرزندتان بگویید در طول زندگی همه‌ی ما روزهایی پیش می‌آید که ممکن است افراد از ما درخواست‌های نابه‌جا داشته باشند یا با پیشنهادات غیرمنطقی برای ما دردسر درست کنند. برای مثال به ما سیگار تعارف کنند یا از ما بخواهند چیزهایی را امتحان کنیم که شاید برای ما بسیار خطرناک باشد.  آیا تو می‌دانی چگونه به درخواست آن‌ها با قاطعیت نه بگویی؟ اگر دوست داشته باشی، می‌توانیم با هم تمرین کنیم.

اگر نشانه‌ های هشدار دهنده مصرف مواد در نوجوان را ملاحظه کردید، باید با او صحبت کنید.

اگر پاکت سیگاری را در جیب یا کیف نوجوان خود مشاهده کردید، اولین کاری که واکنش‌های هیجانی شما را وادار به انجام آن می‌کند داد زدن یا حتی کتک زدن فرزندتان است.

اما لطفا آرام باشید تا اوضاع را خراب‌تر نکنید. می‌دانیم شما معتقدید هیچ دلیل موجهی برای آن انجام این کار وجود ندارد ولی با نوجوانتان صحبت کنید.

• اول از همه مراقب تن صدایتان باشید. اگر داد بزنید، نوجوانتان هم داد خواهد زد یا از شما فاصله بیشتری خواهد گرفت.
• حالت تهدید به خود نگیرید. وضعیت بدنی و زبان بدن شما باید به او نشان دهد که آرام و مطمئن هستید.
• بیشتر از آنکه صحبت کنید، گوش دهید.
• انتقادهای او را به خود نگیرید.
• با کفش‌های نوجوانتان راه بروید. اگر جای او بودید دوست داشتید چگونه با شما صحبت می‌کردند.
• بهترین زمان را برای صحبت کردن انتخاب کنید؛ زمانی که آرام شده‌اید و حال فرزندتان خوب است.

راه و رسم حرف زدن درباره اعتیاد با فرزندان

قبول داریم مواجهه با نشانه‌ های هشدار دهنده مصرف مواد در نوجوان برای شما نگران کننده و ترسناک است، اگر بتوانید این چند گام را طی کنید به راحتی می‌توانید از پس این موقعیت بربیایید.

• در گام اول، نفس عمیقی بکشید،‌ خودتان را آرام کنید و قول دهید که عصبانی نشوید و خود را برای یک مکالمه آرام، آماده سازید.
• در گام دوم، ابتدا با همسرتان صحبت کنید، به یکدیگر یادآوری کنید هیچکس مقصر نیست و نباید سرزنش شود. درباره‌ی موضع خود توافق کنید.
• در گام سوم، دلیل سوال کردن و حرف زدن را برای نوجوانتان توضیح دهید. او باید بداند که همه این‌ها به خاطر سلامتی و شادی اوست.

نوجوانتان باید بداند که صداقت، ارزشی است که برای شما مهم است و او را قضاوت نمی‌کنید.

• در گام چهارم، سوالاتی را بپرسید که جواب آن بله و خیر تنها نباشد . با آرامش به حرف‌هایش گوش دهید. به طور واضح به شواهدی که دیده‌اید اشاره کنید برای مثال افت تحصیلی یا پاکت سیگاری که در اتاقش دیده‌اید.

اگر شواهدی دارید مبنی بر آنکه نوجوانتان دروغ می‌گوید از آن استفاده کنید اما نه به عنوان مچ‌گیری. شما قرار نیست در این مکالمه پیروز شوید و فرزندتان را شکست دهید بله بایستی امنیت او را تامین کنید.

یادتان باشد فرزند نوجوان شما همیشه به حمایت و عشق بدون قید و شرط نیاز دارد؛ پس او را طرد نکنید. به او ثابت کنید بدون افشای رازش، کنارش هستید تا مشکلش رفع شود.

• در گام پنجم، به گلایه‌ها و شکایت‌هایش گوش دهید. اگر از شرایط زندگی‌اش شکایت کرد یا شما را مقصر قلمداد کرد، عصبانی نشوید و تلاش زیادی برای ثابت کردن خودتان نکنید. فقط به او بگویید کنار او هستید تا مشکلات را با هم رفع کنید.

ثبت‌نام در دوره‌ی آنچه والدین باید درباره مواد مخدر بدانند.

چنانچه تمایل دارید در کنار یک متخصص حرفه‌ای و سایر والدین درباره‌ی نشانه‌ های هشدار دهنده مصرف مواد در نوجوان و حفاظت از نوجوان خود در برابر آسیب اعتیاد بدانید، می‌توانید اطلاعات کاملی را در دوره‌ی آنچه والدین باید درباره مواد مخدر بدانند به دست آورید.

مشاوران ما در مرکز ارتقای مهارت‌های نوجوان پروری رهیار شما را راهنمایی خواهند کرد.